Czasem niefortunne okoliczności wystarczą, by zmienić tor naszych życiowych planów.  Bywa, że zdarzenie drogowe nie jest tylko zwykłą stłuczką, ale wypadkiem, podczas którego ktoś ucierpi. To samo dotyczy wypadków w zakładach pracy oraz tych odbywających się na stołach operacyjnych. Jeśli chcesz dowiedzieć się, w jaki sposób uzyskać należne odszkodowanie za uszczerbek na zdrowiu, którego doznałeś – kto je wypłaca, komu się należy i o jakie kwoty można się ubiegać, zapraszamy do artykułu.

Uszczerbek na zdrowiu – Uszkodzenie ciała a rozstrój zdrowia

Uszczerbek na zdrowiu jest równoznaczny z naruszeniem czynności narządu ciała, powodującym upośledzenie czynności organizmu lub rozstrój zdrowia [1]. Za rozstrój zdrowia przyjmuje się każde oddziaływanie na organizm ludzki, które pociąga za sobą zakłócanie jego funkcji. Rozstrój zdrowia może być efektem uszkodzenia ciała lub mieć charakter samoistny (np. wskutek zarażenia pacjenta wirusem HCV).

Uszkodzenie ciała wiąże się z naruszeniem ciągłości tkanek w postaci zranienia, złamania, skręcenia, zwichnięcia lub sięgać w głąb organizmu. Jego istotą mogą być pewne zmiany anatomiczne, które powodują także naruszenie czynności narządu ciała (np. narządu wzroku).

Biorąc pod uwagę medyczny punkt widzenia, uszczerbek na zdrowiu wiąże się z upośledzeniem funkcji określonego narządu, który może cechować charakter stały, długotrwały lub przemijający. Warto podkreślić że pojęcie te może się odnosić nie tylko do uszkodzeń ciała, ale również zmian o charakterze patofizjologicznym i psychicznym [2].

Komentatorzy z zakresu medycyny sądowej sugerują, że uszczerbkiem na zdrowiu można nazwać również wszystkie odchylenia od pełnego stanu zdrowia, utożsamianego z dobrym ogólnym samopoczuciem, równowagą psychiczną oraz sprawnością stosowną do wieku i kondycji [3].

Zadośćuczynienie czy odszkodowanie za uszczerbek na zdrowiu

Nagłe uszkodzenie ciała może stać się podstawą do ubiegania się o odszkodowanie. Warto zaznaczyć, że poprawnie stosowana forma powinna brzmieć – zadośćuczynienie za uszczerbek na zdrowiu. W języku potocznym przyjęło się jednak określenie odszkodowanie za uszczerbek na zdrowiu.

W teorii odszkodowanie służy naprawieniu szkody majątkowej, natomiast zadośćuczynienie jest kompensacją za szkodę niemajątkową, czyli krzywdę związaną z cierpieniem fizycznym, bólem oraz dolegliwościami psychicznymi powstałymi na skutek przeżywania bólu oraz innymi negatywnymi uczuciami związanymi z uszkodzeniami ciała.

Zadośćuczynienie za uszczerbek na zdrowiu przysługuje każdej osobie, która doznała szkody na skutek sytuacji spowodowanych przez zdarzenia losowe oraz osoby trzecie. O zadośćuczynienie może się starać każdy, kto doznał uszczerbku na zdrowiu na skutek:
– błędu lekarskiego (nieprawidłowo udzielonej pomocy medycznej lub źle wykonanej operacji czy zabiegu), 
– wypadku przy pracy, 
– wypadku komunikacyjnego.

Dokumenty niezbędne do uzyskania odszkodowania za uszczerbek na zdrowiu

Aby uzyskać zadośćuczynienie za uszczerbek na zdrowiu należy zadbać o zgromadzenie jak największej liczby dokumentów, umożliwiających potwierdzenie uszkodzenia ciała. Konieczne jest posiadanie pism zawierających informacje o czasie trwania dolegliwości, ich leczeniu oraz okresie, na jaki udzielono osobie poszkodowanej zwolnienia lekarskiego. Dopiero zebranie całej dokumentacji w sprawie szkody osobowej pozwala na dochodzenie zadośćuczynienia za uszczerbek na zdrowiu. 

Poniżej przedstawiono listę dokumentów, potrzebnych do ubiegania się o odszkodowanie za uszczerbek na zdrowiu:
– protokół ustalenia przyczyn i okoliczności wypadku lub notatka sporządzona przez funkcjonariuszy policji o zdarzeniu drogowym,
– wyrok sądu, wskazujący sprawcę wypadku,
– całościowa historia choroby,
– karta informacyjna ze szpitalnego oddziału ratunkowego,
– wypisy z placówek szpitalnych,
– opinie lekarzy i innych specjalistów,
– wyniki badań,
– skierowania na dalsze leczenie/terapię/rehabilitację,
– kserokopie zwolnień lekarskich,
– rachunki i faktury z prywatnych wizyt lekarskich, za zakupione leki, dojazdy do szpitali, opiekę sprawowaną nad poszkodowanym w domu oraz konieczną rehabilitację. 

Zebranie materiału dowodowego w przypadku ubiegania się o odszkodowanie za uszczerbek na zdrowiu jest konieczne do uzyskania wysokiego roszczenia odszkodowawczego. Warto dopilnować, by na miejscu wypadku sporządzono kompletną notatkę policyjną ze wszystkimi zeznaniami. Należy również zgłosić się na SOR i zgodzić się na wszystkie zlecone badania, łącznie z przyjęciem na oddział szpitalny. W przypadku wizyt lekarskich należy dostarczyć pełnych informacji dotyczących swoich odczuć i dopilnować, by lekarz spisał przebieg wizyt.

Każde pismo dokumentujące doznaną krzywdę ma ogromne znaczenie oraz wpływ na wysokość roszczenia pieniężnego. Brak rzetelnej i kompletnej dokumentacji dowodzącej szkody niematerialnej wiąże się z otrzymaniem niskiego odszkodowania lub całkowitą odmową roszczeń odszkodowawczych.

Podmioty wypłacające odszkodowanie za uszczerbek na zdrowiu

Obowiązek wypłaty zadośćuczynienia za uszczerbek na zdrowiu ciąży na towarzystwie ubezpieczeń, a nie na pracodawcy, sprawcy wypadku, czy pracowniku medycznym.

To ważna informacja, gdyż pracownicy mogą mylnie sądzić, że na wypłaceniu im roszczenia odszkodowawczego straci ich pracodawca. Przez niewłaściwy punkt widzenia mogą zrezygnować z przysługującego im prawa do rekompensaty.

Gdy uszkodzenie ciała powstało w zakładzie pracy, wówczas wniosek o kompensację wyrządzonej krzywdy należy złożyć do pracodawcy, którego zobowiązanie pokrywa Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Podmiotem odpowiedzialnym za błędy medyczne jest ubezpieczyciel placówki medycznej,  w której doszło do zaniedbania lub przewinienia. Jeśli do wypadku doszło podczas zdarzenia drogowego, to wnioskować należy do towarzystwa ubezpieczeniowego sprawcy wypadku. 

Czas trwania na uzyskanie odszkodowania za uszczerbek na zdrowiu

Czas na zgłoszenie szkody osobowej wynosi trzy lata od nieszczęśliwego wypadku i jest on taki sam jak termin przedawnienia roszczeń. W szczególnych przypadkach okres ten może ulec wydłużeniu. Mówi o tym artykuł 442 Kodeksu Cywilnego.

§ 1. Roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jednakże termin ten nie może być dłuższy niż dziesięć lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę.

§ 2. Jeżeli szkoda wynikła ze zbrodni lub występku, roszczenie o naprawienie szkody ulega przedawnieniu z upływem lat dwudziestu od dnia popełnienia przestępstwa bez względu na to, kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia.

Wypłata odszkodowania trwa najdłużej, gdy wchodzi na drogę postępowania karnego lub cywilnego. Postępowanie cywilne toczy się przeciwko konkretnemu podmiotowi (szpital, przychodnia, pracodawca), natomiast postępowanie karne wymaga zgłoszenia do prokuratury lub na policję. Najszybciej odszkodowanie można uzyskać, gdy dochodzi do ugody między ubezpieczycielem, a osobą dotkniętą wypadkiem.

Jeżeli chodzi o ubieganie się o odszkodowanie z ZUSu, to obowiązkiem urzędu jest udzielenie osobie poszkodowanej odpowiedzi w przeciągu 14 dni. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wypłaca należne roszczenie pieniężne nie później niż 30 dni od momentu poinformowania poszkodowanego.

Okres wypłaty zadośćuczynienia za uszczerbek na zdrowiu może się wydłużyć, gdy ubezpieczyciel zgłosi, że zebrane dokumenty nie są wystarczające i zwróci się z prośbą o dostarczenie dodatkowego materiału dowodowego. Jeśli potrzebujesz pomocy w sprawie wypłaty należnego Ci odszkodowania a uszczerbek na zdrowiu, zgłoś się do nas – zadbamy o Twoje sprawy za Ciebie.

Wysokość odszkodowania za uszczerbek na zdrowiu

W każdym przypadku kwota odszkodowania za uszczerbek na zdrowiu jest ustalana indywidualnie. Na jakiej podstawie określa się wysokość sumy zadośćuczynienia? Katalog okoliczności wypracowano przez Sąd Najwyższy, który stwierdził, że „określenie wysokości zadośćuczynienia powinno być dokonane z uwzględnieniem wszystkich okoliczności mających wpływ na rozmiar doznanej krzywdy m.in. również wieku poszkodowanego i czasu trwania jego cierpień”.

Suma pieniężna odszkodowania powinna kompensować osobie pokrzywdzonej cierpienie fizyczne i psychiczne, jednocześnie nie będąc zbyt wysoką względem doznanego rozstroju zdrowia. Podczas ustalania wysokości kwoty zadośćuczynienia za uszczerbek na zdrowiu brane są pod uwagę czynniki określające stopień natężenia krzywdy doznanej przez poszkodowanego tj.

• stopień i czas trwania cierpienia psychicznego i fizycznego, oraz ich nieodwracalność (np. długość pobytu w placówce szpitalnej, intensywność dolegliwości bólowych, charakter oraz rodzaj zabiegów medycznych, jakim poddano poszkodowanego),
• rozmiar skutków wypadku i ich wpływ na różne dziedziny życia (np. trwałe kalectwo, oszpecenie, brak możliwości powrotu do dotychczasowej pracy, konieczność posiadania opiekuna),
• rokowania na przyszłość – to czy osoba poszkodowana ma szansę na wyzdrowienie oraz jakie efekty może przynieść rehabilitacja lub inne zabiegi lecznicze,
• negatywne zmiany w psychice (np. poczucie bezradności życiowej, nieprzydatności do pracy),
• utrata szansy na normalne życie i brak możliwości czerpania przyjemności z niego,
• niemożność uprawiania sportów, rozwoju zainteresowań, czy ukończenia studiów, trudności w kształceniu i utrata zdolności do rozwoju zawodowego, opóźnienia awansu, brak możliwości posiadania dzieci oraz zawarcia związku małżeńskiego,
• wiek i płeć poszkodowanego.

Wysokość odszkodowania za uszczerbek na zdrowiu – wiek i płeć poszkodowanego

Na określenie wysokości odszkodowania niebagatelny wpływ mają wiek i płeć poszkodowanego. Przykładowo, amputacja kończyny górnej przez studenta medycyny, czy dobrze zapowiadającego się pływaka, może stanowić dla niego większą krzywdę niż dla emerytowanego nauczyciela. 

Wyroki sądów podkreślają, że zwykle kalectwo u osób małoletnich, które wiąże się z utratą szans na normalne życie, zdolności do pracy oraz możliwości realizacji zamierzonych celów wiąże się z większą krzywdą niż u starszego, schorowanego człowieka. 

Biorąc pod uwagę płeć poszkodowanego, to przykładowo, dla kobiety uszkodzenie miednicy może być dużo poważniejsze w skutkach niż dla mężczyzny. Złamanie miednicy dla kobiety może wiązać się z urazem narządów rodnych i stanowić przeciwwskazanie do zajścia w ciążę.

Procentowe określenie wysokości odszkodowania za uszczerbek na zdrowiu 

Warto również rozwiać wątpliwości dotyczące uzależnienia wysokości zadośćuczynienia od procentowego określenia uszczerbku na zdrowiu. Lekarz orzecznik wyznaczając procentowy uszczerbek na zdrowiu opiera się na pewnych wytycznych – tabeli ministerialnej lub tabeli ZUS, znajdującej się w załączniku Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18 grudnia 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad orzekania o stałym lub długotrwałym uszczerbku na zdrowiu, trybu postępowania przy ustalaniu tego uszczerbku oraz postępowania o wypłatę jednorazowego  odszkodowaniu;  lub tabeli, obowiązującej u komercyjnego ubezpieczyciela.

Procentowe określenie uszczerbku na zdrowia ma charakter jedynie orientacyjny i pomocniczy, ponieważ trudno jest wyobrazić sobie możliwość stosowania wiążących tabel oraz w ogóle standaryzacji, nie biorąc pod uwagę wszystkich okoliczności oraz rozmiaru krzywdy. 

Zdrowie człowieka jest dla niego szczególną wartością. W ostatnich latach zasądzane kwoty odszkodowania za uszczerbek na zdrowiu mają tendencję zwyżkową. Jest to bardzo korzystne zjawisko, gdyż zdrowie ludzkie jako wyjątkowo cenne dobro zasługuje na szczególną ochronę.

Źródła:

[1] M. Trybus, Kilka uwag o wybranych skutkach w grupie przestępstw przeciwko zdrowiu.
[2] T. Jurek, Opiniowanie sądowo–lekarskie w przestępstwach przeciwko zdrowiu, Warszawa 2010, s. 29.
[3] A. Szpunar, Odpowiedzialność cywilna. Komentarz w formie glos, Sopot 1997, s. 1997, s. 561.
[4] Z. Marek, Wybrane problemy opiniowania sądowo–lekarskiego, Zakamycze 2004, s. 32.
[5] https://www.saos.org.pl/judgments/448706
http://www.amsik.pl/2009/23-prace/prace/134-32001a